Quan niệm của Nguyễn Minh Châu về văn chương chọn lọc

Bài viết của: Phương Hồng

Ngày xuất bản: Thứ ba, 29/05/2025

Nguyễn Minh Châu – một trong những cây bút lớn của văn học Việt Nam hiện đại – không chỉ để lại dấu ấn bằng những tác phẩm giàu chất nhân văn mà còn bởi những quan niệm sâu sắc về vai trò, bản chất và sứ mệnh của văn chương. Đối với ông, văn học không đơn thuần là phản ánh cuộc sống, mà còn là hành trình đi tìm sự thật, bênh vực con người, khai thác chiều sâu tâm hồn và đối thoại không ngừng với những vấn đề nóng bỏng của thời đại. Bài viết dưới vanmauhay.net đây sẽ hệ thống và phân tích những quan niệm của Nguyễn Minh Châu về văn chương.

Quan niệm của Nguyễn Minh Châu về văn chương

“Nhà văn là người đi tìm những hạt ngọc ẩn giấu trong tâm hồn con người.”
“Văn học phải khám phá ra con người ở chiều sâu bản chất, ở những điểm thiêng liêng nhất.”
“Nhà văn không phải là người dẫn đường, mà là người mở đường cho những tìm tòi.”
“Một tác phẩm nghệ thuật thực sự phải là một khám phá mới về con người.”
“Văn chương trước hết phải là văn chương của đời sống, của con người.”
“Nhà văn tồn tại trên đời không chỉ để ca ngợi cái đẹp, cái thiện mà còn để phát hiện ra những vùng tối trong tâm hồn con người, góp phần làm cho xã hội tốt đẹp hơn.”
“Sự thực trên từng dòng, từng trang thấy cả cuộc đời của người cầm bút từ khi còn tấm bé đều được huy động. Toàn bộ cuộc đời anh đều có in dấu trên trang sách.”
“Nhà văn tồn tại ở trên đời có lẽ trước hết là vì thế: để làm công việc giống như kẻ nâng giấc cho những người cùng đường, tuyệt lộ, bị cái ác hoặc số phận đen đủi dồn con người ta đến chân tường… để bênh vực cho những con người không còn ai để bênh vực.”
“Một tác phẩm thực sự có giá trị phải khơi dậy trong lòng người đọc những câu hỏi về đạo đức, về lẽ sống, về trách nhiệm và lòng trắc ẩn đối với đồng loại.”
“Tôi không nhiệt tình lôi kéo bất kỳ ai, thuyết phục bất kỳ ai về một vấn đề gì mà mình vốn hằng tin. Hãy để cho mỗi người tự đi tìm lấy lẽ phải trái cũng như chân lý và đức tin.”
“Muốn có tác phẩm lớn, nhưng liệu chúng ta có chấp nhận nổi những tính cách ngòi bút của một nghệ sĩ lớn với tầm tư tưởng lớn mà tôi nghĩ bao giờ nó cũng quá chói sáng, với những điều nói thật không phải bao giờ cũng dễ nghe, thậm chí có thể làm đảo lộn mọi quan niệm, với những nỗi dằn vặt, băn khoăn lớn chung quanh cái bề mặt nhãn tiền và tận chín tầng đất sâu của cuộc sống con người trên dải đất này.”
“Trước những bất công, trước cái ác, anh không có quyền dửng dưng, thây kệ khi con người bị đày đọa, và công việc đó phải là phản ứng tự nhiên của nhà văn.”
“Một nhà văn lớn trước hết phải là một nhà nhân đạo lớn, phải biết đau nỗi đau của con người và không ngừng trăn trở về số phận con người trong thời đại mình đang sống.”
“Nghệ thuật là tiếng nói của lương tâm nhân loại, là hành động tự nguyện và đầy trách nhiệm của mỗi nhà văn đối với xã hội.”
“Nghệ thuật nhìn trở lại cuộc sống, nghệ thuật không bao giờ chết. Mỗi tác phẩm nghệ thuật là một cái nhìn: sự trường tồn ấy mãi mãi đang nhìn vào khoảnh khắc thực tại. Cái vĩnh cửu đang nhìn cái khoảnh khắc.”
“Văn học bao giờ cũng phải trả lời những câu hỏi của ngày hôm nay, bao giờ cũng phải đối thoại với những người đương thời về những câu hỏi cấp bách của đời sống.”
“Viết văn là hành trình dấn thân không ngừng, là dám đối mặt với sự thật, dù sự thật đó đôi khi cay đắng và khốc liệt.”
“Một nền văn học lớn là nền văn học không né tránh cái ác, cái xấu, không ru ngủ người ta bằng những giấc mơ ngọt ngào giả tạo.”
“Nhà văn phải tự đòi hỏi mình một lương tâm trung thực, một thái độ sống đầy nhân bản, một tấm lòng không được phép khô cằn trước nỗi đau đời.”
“Chân lý của đời sống luôn vận động, thay đổi; nhà văn phải luôn đi tìm chân lý mới, phản ánh những băn khoăn, trăn trở của con người trong từng bước chuyển động của lịch sử.”