Trong một bài văn nghị luận xã hội, mở bài chính là “cánh cửa đầu tiên” dẫn người đọc bước vào thế giới tư tưởng của người viết. Một mở bài tốt không chỉ cần đúng trọng tâm, rõ vấn đề mà còn cần hấp dẫn, tự nhiên và mang màu sắc cá nhân. Vậy làm sao để mở bài vừa đúng – vừa hay – vừa linh hoạt với mọi dạng đề? Bài viết sau sẽ chia sẻ các cách mở bài nghị luận xã hội phổ biến, hiệu quả, cùng những ví dụ thực tế giúp bạn dễ dàng chinh phục điểm cao ngay từ những dòng đầu tiên.
Cách mở bài nghị luận xã hội
Cách 1: Mở bài bằng phản đề – tạo hiệu ứng ngược để làm nổi bật luận đề
Phương pháp này bắt đầu bằng cách nêu lên một quan niệm phổ biến hoặc suy nghĩ trái chiều với điều bạn muốn khẳng định. Từ đó, sử dụng từ nối như “Thế nhưng”, “Tuy nhiên”, “Trái lại”… để chuyển hướng lập luận một cách mạch lạc về vấn đề chính cần bàn luận.
Ví dụ – Đề bài: Bàn về vai trò của việc đọc sách trong đời sống
Trong thời đại số hóa bùng nổ, không ít người cho rằng việc đọc sách đã trở nên lỗi thời khi chỉ cần vài thao tác trên điện thoại là có thể tiếp cận kho tri thức khổng lồ. Những tấm ảnh check-in thư viện đang dần bị thay thế bởi hình ảnh lướt web hay xem TikTok. Thế nhưng, đọc sách không đơn thuần chỉ là tiếp nhận thông tin, mà còn là hành trình rèn luyện tư duy, nuôi dưỡng tâm hồn – điều mà không một công cụ nào có thể thay thế trọn vẹn.
Cách 2: Mở bài bằng trích dẫn – châm ngôn mang sức nặng tư tưởng
Ở cách viết này, bạn nên trích dẫn một câu nói nổi tiếng, sâu sắc, phù hợp với đề tài, sau đó giải thích ý nghĩa câu nói bằng lời văn của mình, rồi liên hệ trực tiếp với vấn đề cần nghị luận.
Ví dụ – Đề bài: Nghị luận về sự cống hiến trong cuộc sống
“Giá trị của một con người được xác định bởi những gì người đó cho đi, chứ không phải những gì người đó nhận được.” – Albert Einstein từng nói như vậy. Câu nói ấy nhấn mạnh rằng một cuộc sống ý nghĩa không đến từ sự hưởng thụ, mà bắt đầu từ hành động cống hiến – dù là nhỏ bé – cho cộng đồng. Trong xã hội hiện đại, tinh thần sống vì người khác, sẵn sàng cống hiến chính là ngọn lửa soi đường cho mỗi con người trưởng thành và xã hội đi lên.
Cách 3: Mở bài bằng hình ảnh – liên tưởng hoặc biểu tượng đầy hình tượng
Ở cách này, bạn nên bắt đầu bằng một hình ảnh gợi tả giàu tính biểu tượng, có sự tương đồng ẩn dụ với vấn đề cần bàn luận. Sau đó, từ hình ảnh ấy rút ra bài học hoặc suy ngẫm, dẫn về luận đề chính.
Ví dụ – Đề bài: Nghị luận về dám bước ra khỏi vùng an toàn
Có những con diều sẽ chẳng bao giờ bay cao nếu không dám rời khỏi lòng tay, và có những con tàu sẽ không bao giờ tìm thấy đại dương nếu mãi neo mình nơi bến cảng. Cũng như vậy, con người – đặc biệt là người trẻ – sẽ khó trưởng thành nếu không dũng cảm rời bỏ vùng an toàn, dám chấp nhận rủi ro để vươn xa hơn mỗi ngày.
Cách 4: Mở bài bằng bối cảnh xã hội – từ thực trạng đi đến vấn đề
Với cách viết này, bạn bắt đầu bằng việc phác họa một thực tế, một bối cảnh xã hội hoặc thời đại có liên quan mật thiết tới chủ đề. Sau đó, nhấn mạnh vấn đề cần bàn luận như một nhu cầu cấp thiết trong hoàn cảnh ấy.
Ví dụ – Đề bài: Nghị luận về trách nhiệm của thế hệ trẻ trong thời đại mới
Bước vào thế kỷ 21, đất nước ta không ngừng vươn mình trên bản đồ hội nhập toàn cầu với những cơ hội lớn lao song hành cùng vô vàn thử thách. Thế giới thay đổi từng ngày bởi công nghệ, tri thức và sự sáng tạo. Trong dòng chảy ấy, vai trò của thế hệ trẻ – những người kiến tạo tương lai – càng trở nên quan trọng, đòi hỏi ở họ một tinh thần trách nhiệm, bản lĩnh và khát vọng cống hiến rõ ràng hơn bao giờ hết.
Xem thêm:
