Trong một bài văn nghị luận văn học, mở bài là bước khởi đầu vô cùng quan trọng – không chỉ định hướng nội dung mà còn tạo ấn tượng đầu tiên với người đọc. Một mở bài hay là “chìa khóa vàng” giúp bài viết bật sáng giữa hàng trăm bài thi khác. Vậy làm sao để viết mở bài vừa đúng, vừa sáng tạo, vừa ăn điểm? Bài viết dưới đây sẽ giới thiệu 5 cách viết mở bài hiệu quả nhất – từ mở bài trực tiếp, gián tiếp đến các lối quy nạp, đối lập và tương liên – kèm ví dụ minh họa rõ ràng, giúp bạn chinh phục mọi dạng đề một cách tự tin và ấn tượng.
Tổng hợp các cách viết mở bài ăn điểm
1. Mở bài theo cách trực tiếp
Đặc điểm:
Đi thẳng vào vấn đề, giới thiệu trực tiếp tác giả – tác phẩm – nội dung cần nghị luận. Ngắn gọn, súc tích, dễ làm khi thời gian hạn chế.
Ví dụ:
Bài thơ “Tràng giang” của Huy Cận là một thi phẩm đặc sắc của phong trào Thơ mới, thể hiện nỗi cô đơn sâu thẳm của cái tôi trữ tình giữa không gian sông nước bao la. Qua hình ảnh thiên nhiên cổ điển mà hiện đại, bài thơ đã chạm đến những cung bậc buồn thương muôn thuở của con người.
2. Mở bài theo cách gián tiếp
Đặc điểm:
Đi từ một vấn đề xã hội, triết lý sống, câu chuyện đời thường, sau đó dẫn dắt khéo léo vào tác phẩm. Tạo chiều sâu và liên kết tự nhiên.
Ví dụ:
Giữa cuộc sống hiện đại với nhịp sống hối hả, nhiều người lại cảm thấy cô đơn đến lạ. Có lẽ vì thế, những tác phẩm chạm tới sự cô độc trong tâm hồn con người luôn khiến ta rung cảm. Một trong số đó là bài thơ “Tràng giang” của Huy Cận – nơi cảm xúc cô đơn hòa cùng thiên nhiên mênh mông, tạo nên bản hòa ca buồn thẳm của hồn người.
3. Mở bài theo lối quy nạp
Đặc điểm:
Bắt đầu từ nhận định chung, triết lý lớn, rồi dần dẫn đến tác phẩm. Phù hợp khi bàn về tư tưởng, thông điệp nhân sinh.
Ví dụ:
Thời gian cứ trôi, tuổi trẻ chỉ đến một lần trong đời. Con người chỉ có thể sống một lần, nhưng thơ thì có thể lưu giữ mọi xúc cảm bất tử. “Vội vàng” của Xuân Diệu chính là một khúc ca mãnh liệt về khát khao sống, tận hưởng, yêu và cháy hết mình với tuổi xuân ngắn ngủi.
4. Mở bài theo lối đối lập
Đặc điểm:
Đưa ra một mặt trái hay cách nhìn phổ biến, rồi phản bác hoặc chuyển hướng để giới thiệu nhân vật/tác phẩm theo hướng mới mẻ, tạo bất ngờ.
Ví dụ:
Trong văn học Việt Nam hiện đại, người phụ nữ thường hiện lên với số phận cam chịu và bi thương. Thế nhưng, khi đến với nhân vật Mị trong “Vợ chồng A Phủ”, ta lại bắt gặp một người phụ nữ khác – lặng lẽ phản kháng, âm thầm thức tỉnh và dũng cảm vùng dậy để giành lại quyền sống.
5. Mở bài theo lối tương liên (liên tưởng, liên hệ)
Đặc điểm:
Liên hệ đến một tác phẩm, quan điểm, sự kiện có cùng chủ đề để tạo “chiếc cầu” dẫn vào đề bài. Thể hiện sự hiểu biết và vốn văn học rộng.
Ví dụ:
Andersen từng nói: “Không có câu chuyện cổ tích nào đẹp bằng chính cuộc sống viết ra”. Cuộc sống – với những vẻ đẹp bình dị, những thân phận bé nhỏ – chính là mảnh đất màu mỡ cho sáng tạo nghệ thuật. Và trong “Vợ nhặt” của Kim Lân, người đọc không khỏi rung động trước vẻ đẹp tình người trong hoàn cảnh ngặt nghèo nhất của nạn đói năm 1945.
Xem thêm:
