Lí luận văn học không chỉ nghiên cứu bản chất, chức năng của văn học mà còn là chìa khóa giúp con người khám phá chiều sâu thế giới nghệ thuật. Thông qua việc giải thích nhận định lí luận văn học, chúng ta hiểu rõ hơn vì sao văn chương có sức lay động lớn lao đến thế, đồng thời thấy được hành trình sáng tạo đầy trăn trở của người nghệ sĩ. Mỗi nhận định, mỗi quan điểm đều mở ra một lối nhìn sâu sắc, chân thực về văn học – như một dòng chảy bất tận gắn liền với hành trình sống, yêu thương và khát vọng của con người.
Giải thích nhận định Lí luận văn học
1. “Văn chương lớn không an ủi, không vuốt ve – văn chương lớn đánh thức và làm lay động.”
Văn chương đích thực không phải là liều thuốc ru ngủ tâm hồn, cũng không phải là những lời đường mật để xoa dịu nỗi đau. Văn chương lớn là tiếng chuông thức tỉnh, là ánh sáng soi rọi những góc tối trong tâm hồn mỗi con người. Nó không nịnh nọt, không che giấu, mà dám vạch trần những sự thật trần trụi, dám đối mặt với bi kịch, với khổ đau của kiếp người.
Sự lay động mà văn chương lớn mang lại không phải là thứ cảm xúc hời hợt, dễ dãi. Đó là sự lay động khiến con người suy ngẫm, day dứt, trăn trở. Đọc “Số đỏ” của Vũ Trọng Phụng, ta bật cười nhưng đó cũng là tiếng cười lẫn nước mắt cho một xã hội nhố nhăng. Đọc “Chiếc thuyền ngoài xa” của Nguyễn Minh Châu, ta không chỉ xúc động mà còn phải suy tư về bản chất cuộc sống.
=> Như vậy, giá trị lớn nhất của văn chương không phải ở việc dỗ dành hay an ủi con người, mà ở chỗ đánh thức tâm hồn họ, thôi thúc con người vươn tới cái đẹp, cái chân chính.
2. “Mỗi nhà văn, nhà thơ đều phải đi hết một quãng đời để viết nên được một tác phẩm đích thực.”
Sáng tạo văn chương không thể là hành động giản đơn hay ngẫu hứng. Tác phẩm đích thực không thể được sinh ra từ trí tuệ hời hợt hay cảm xúc nông nổi. Nó phải được chưng cất từ chính những trải nghiệm, những va đập dữ dội nhất của cuộc đời người nghệ sĩ. “Đi hết một quãng đời” chính là lăn lộn, là yêu, là đau, là mất mát, là hy vọng… để từ đó viết nên những trang văn đầy máu thịt, đầy sức nặng tâm hồn.
Từ những cuộc đời nhiều trắc ẩn như Nam Cao, Nguyễn Huy Thiệp, cho đến những trái tim không nguôi dằn vặt như Hàn Mặc Tử, tất cả đều cho thấy: văn chương đích thực không thể tách rời khỏi hành trình sống, cảm và thấu hiểu cuộc đời.
=> Vì vậy, một nhà văn thực thụ không chỉ là người viết giỏi, mà còn phải là người đã sống sâu, cảm sâu, để mỗi tác phẩm ra đời thực sự là kết tinh của đời người, chứ không chỉ là sản phẩm của kỹ thuật ngôn từ.
3. “Người nghệ sĩ lớn viết không chỉ để kể chuyện cho người khác, mà còn để trả lời những day dứt sâu kín nhất của chính mình.”
Mỗi tác phẩm nghệ thuật lớn đều mang trong mình những câu hỏi đau đáu, những nỗi niềm day dứt không thể nào nguôi. Người nghệ sĩ chân chính không sáng tác chỉ để làm đẹp lòng công chúng, cũng không chỉ để giải trí. Họ viết, trước hết, là để tìm kiếm câu trả lời cho những trăn trở sâu xa nhất trong lòng mình – về tình yêu, sự tồn tại, lẽ sống, cái chết, sự thật và ảo vọng.
Thơ Hàn Mặc Tử đầy những tiếng kêu tuyệt vọng giữa sự sống và cái chết. Văn Nguyễn Ngọc Tư là sự khắc khoải về những phận người nhỏ nhoi, lặng lẽ. Những tác phẩm ấy chính là hành trình tự đối thoại, tự giãi bày, tự tìm lối thoát trong mê cung tâm hồn của người nghệ sĩ. Và chính vì vậy, khi đọc họ, ta cảm nhận được sự chân thành, sự trần trụi đến tận cùng.
=> Bởi lẽ, chỉ khi nghệ thuật là cuộc đối thoại nghiêm túc với chính mình, nó mới đủ sức chạm vào những tâm hồn khác một cách sâu sắc và bền lâu.
Xem thêm:
