Trong làm văn nghị luận văn học, mở bài là bước đầu tiên và quan trọng nhất để định hướng tư duy, gây ấn tượng với người đọc. Tuy nhiên, nhiều học sinh thường lúng túng không biết mở bài ra sao cho hay, đúng trọng tâm từng kiểu đề. Bài viết dưới đây sẽ cung cấp những mẫu mở bài tham khảo đặc sắc nhất, được phân loại theo từng dạng đề phổ biến – từ cảm nhận, phân tích, so sánh cho đến nghị luận tư tưởng, bình giảng…, giúp bạn dễ dàng ứng dụng linh hoạt vào bài viết và nâng cao kỹ năng làm văn.
Mở bài tham khảo cho từng dạng đề
1. Dạng đề: Cảm nhận về một tác phẩm / đoạn trích / nhân vật văn học
Văn học là tấm gương phản chiếu cuộc sống và là nơi neo giữ tâm hồn con người qua mọi thời đại. Mỗi tác phẩm văn học hay đều để lại dấu ấn sâu sắc nhờ khả năng gợi mở những suy tư, cảm xúc chân thực về con người và cuộc đời. Trong dòng chảy ấy, tác phẩm (hoặc nhân vật/đoạn trích) [tên tác phẩm] đã khắc họa rõ nét hình ảnh [tên nhân vật hoặc nội dung chính], qua đó gợi nên những cảm nhận sâu sắc về [vấn đề trọng tâm].
2. Dạng đề: Phân tích nghệ thuật (ngôn ngữ, hình ảnh, giọng điệu, kết cấu…)
Một tác phẩm văn học không chỉ chạm đến trái tim người đọc bởi nội dung sâu sắc mà còn bởi nghệ thuật thể hiện đầy cuốn hút. Chính cách nhà văn/nhà thơ tổ chức ngôn ngữ, xây dựng hình ảnh và sáng tạo nghệ thuật đã góp phần làm nên linh hồn tác phẩm. Tác phẩm [tên tác phẩm] là minh chứng tiêu biểu, nơi nghệ thuật [nêu khía cạnh: ví dụ ngôn ngữ, giọng điệu, hình ảnh…] đã nâng tầm tư tưởng và cảm xúc, để lại dư âm lâu dài trong lòng người đọc.
3. Dạng đề: So sánh hai tác phẩm / đoạn trích / nhân vật
Trong hành trình tiếp cận văn học, so sánh hai tác phẩm là cơ hội để thấy rõ hơn bản sắc nghệ thuật và chiều sâu tư tưởng của từng cây bút. Mỗi nhà văn mang đến một thế giới riêng với cảm xúc và trải nghiệm thẩm mỹ khác biệt, nhưng khi đặt cạnh nhau, các tác phẩm lại soi sáng và bổ sung ý nghĩa cho nhau. Tác phẩm [A] và [B] là hai tiếng nói độc đáo, cùng thể hiện [vấn đề nghị luận], nhưng lại mang những sắc thái và giọng điệu riêng đầy cuốn hút.
4. Dạng đề: Bình giảng / nghị luận kết hợp cảm nhận cá nhân
Văn học không chỉ là thế giới của ngôn từ mà còn là thế giới của tâm hồn – nơi người đọc đối thoại với tác phẩm bằng cảm xúc và suy ngẫm riêng. Một bài văn hay không đơn thuần là phân tích, mà còn là hành trình “đồng sáng tạo” với nhà văn qua việc khám phá ý nghĩa ẩn sau từng dòng chữ. Khi tiếp cận [tên tác phẩm hoặc đoạn trích], người đọc không khỏi rung động trước [nêu giá trị hoặc điểm đặc sắc], để rồi từ đó hình thành những cảm nhận sâu lắng và chân thành nhất.
5. Dạng đề: Nghị luận về tư tưởng, triết lý sống trong tác phẩm văn học
Văn học không chỉ phản ánh cuộc sống mà còn là nơi gửi gắm những chiêm nghiệm sâu sắc về thân phận, thời cuộc và giá trị sống. Mỗi tác phẩm lớn đều mang trong mình một triết lý – có khi là niềm tin yêu, có khi là nỗi đau đáu về nhân sinh. Tác phẩm [tên tác phẩm] không chỉ để lại ấn tượng bằng hình thức nghệ thuật đặc sắc, mà còn bởi tư tưởng [tư tưởng trọng tâm như: nhân đạo, yêu nước, hiện sinh, sống vội…] được thể hiện tinh tế qua từng hình tượng và tình huống nghệ thuật.
6. Dạng đề: Cảm nhận/Phân tích sự vận động của tâm trạng nhân vật hoặc cái tôi trữ tình
Trong thế giới văn chương, nhân vật hay cái tôi trữ tình không đứng yên mà thường vận động theo mạch cảm xúc và chiều sâu nội tâm. Sự biến chuyển ấy chính là nơi nhà văn gửi gắm những băn khoăn, khát vọng hoặc bi kịch của con người. Tác phẩm [tên tác phẩm] đã đặc tả chân thực và tinh tế hành trình tâm trạng của [tên nhân vật hoặc cái tôi trữ tình], giúp người đọc lắng nghe được những cung bậc cảm xúc thẳm sâu ẩn sau từng câu chữ tưởng chừng tĩnh lặng.
Xem thêm:
